بررسی بازار بتن آماده در تهران شرق پایتخت در کجای این بازار ایستاده است؟

تهران، شهری که هر ساله ده‌ها هزار متر مربع به بافت‌های مسکونی، اداری و تجاری آن افزوده می‌شود، نیاز مستمری به مصالح ساختمانی دارد از آجر و سیمان گرفته تا یکی از حیاتی‌ترین اجزای ساخت‌وساز یعنی بتن آماده. رشد سریع پروژه‌های عمرانی، به‌ویژه در مناطق شرقی پایتخت، باعث شده تا نقش کارخانه‌های بتن آماده بیش از گذشته پررنگ شود. در سال‌های گذشته، ساخت‌وساز در محله‌هایی مانند حکیمیه، تهرانپارس، نارمک و حتی تا حدودی منطقه‌هایی مانند دماوند و بومهن، روندی صعودی داشته است. طبیعی است که چنین روندی بازار بتن آماده را نیز دستخوش تغییراتی جدی کند.

تجربه میدانی از چالش‌های تامین بتن در شرق تهران

اگر بخواهم از تجربه شخصی صحبت کنم، در پروژه‌ای که در محدوده شرق تهران داشتم، یکی از چالش‌های اصلی، تامین به‌موقع بتن بود. فاصله زیاد برخی پروژه‌ها با کارخانه‌های تولید، ترافیک مسیر و محدودیت زمان پمپاژ، عواملی بودند که باعث می‌شد بتن با کیفیت مطلوب و در زمان درست به محل نرسد. همین تأخیر ساده، گاهی منجر به ترک خوردن بتن، کاهش مقاومت فشاری و در نهایت بازکاری برخی بخش‌ها می‌شد. موضوعی که هزینه‌زا و زمان‌بر بود. این تجربه شاید خلاصه‌ای از چالش‌هایی باشد که بسیاری از فعالان صنعت ساخت‌وساز در شرق تهران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

شرق تهران؛ بازاری با پتانسیل بالا اما چالش‌محور

اگر شرق تهران را به‌عنوان یک بازار مستقل در نظر بگیریم، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. از یک طرف، بافت شهری در بسیاری از مناطق آن هنوز امکان توسعه افقی دارد و بسیاری از پروژه‌ها هنوز در مرحله ساخت‌وساز هستند. از طرف دیگر، فاصله آن با کارخانه‌های بزرگ یا معادن مواد اولیه باعث می‌شود قیمت تمام‌شده بتن بالاتر رود. در عین حال، در سال‌های اخیر، برخی کارخانه‌های کوچک‌تر در حاشیه این مناطق تأسیس شده‌اند که بخشی از نیاز بازار را پاسخ می‌دهند. اما همچنان ظرفیت پاسخگویی به پروژه‌های بزرگ، یک دغدغه محسوب می‌شود.

نوسانات قیمتی و تأثیر آن بر برنامه‌ریزی ساخت‌وساز

یکی دیگر از نکات مهمی که نباید از نظر دور داشت، نوسان قیمت بتن آماده در بازار است. این نوسانات عمدتاً ناشی از تغییرات قیمت سیمان، شن و ماسه، هزینه حمل‌ونقل و همچنین دستمزد نیروی کار است. به گفته برخی پیمانکاران، اختلاف قیمت بتن در دو نقطه مختلف تهران حتی تا ۳۰ درصد هم می‌رسد. در برخی بازه‌های زمانی، قیمت هر متر مکعب بتن آماده با مقاومت C30، به شکل محسوسی افزایش یافته است. چنین تغییراتی در قیمت، عملاً برنامه‌ریزی دقیق مالی را برای پروژه‌های بزرگ با مشکل مواجه می‌کند و گاهی موجب توقف یا کند شدن عملیات اجرایی می‌شود.

ضعف در نظارت و نبود استانداردهای اجرایی یکنواخت

در کنار مسائل عرضه و قیمت، یک چالش جدی دیگر هم در بازار شرق تهران وجود دارد و آن نبود نظارت کافی بر کیفیت بتن تولیدی است. هنوز هم برخی پروژه‌ها از بتن‌هایی استفاده می‌کنند که از نظر آزمایش‌های کنترل کیفی، فاقد حداقل استانداردهای لازم هستند. نبود ناظر مقیم یا استفاده نکردن از آزمایشگاه‌های معتبر باعث می‌شود بتن مصرف‌شده در بعضی پروژه‌ها، پس از مدتی دچار افت کیفیت شود. در شرق تهران که برخی مناطق در معرض زلزله هم قرار دارند، چنین ضعف‌هایی ممکن است در آینده هزینه‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

راهکارهایی برای بهبود وضعیت بازار بتن در شرق تهران

برای آنکه بازار بتن آماده در شرق تهران بتواند پاسخگوی رشد روزافزون ساخت‌وساز باشد، چند مسیر مشخص قابل‌پیشنهاد است. اول، حمایت از سرمایه‌گذاری در تأسیس کارخانه‌های بتن در مناطق نزدیک به پروژه‌های بزرگ. دوم، ایجاد مشوق‌های مالیاتی یا تسهیلاتی برای واحدهای تولیدی که به ارتقاء فناوری و رعایت استانداردهای کیفی پایبند باشند. سوم، راه‌اندازی سامانه‌های شفاف قیمت‌گذاری آنلاین و امکان استعلام قیمت لحظه‌ای برای پیمانکاران، که باعث افزایش شفافیت در این بازار می‌شود. همچنین، توسعه شبکه حمل‌ونقل مناسب برای کاهش زمان انتقال بتن از کارخانه تا پروژه، می‌تواند نقش موثری در بهبود کیفیت نهایی ساخت‌وساز داشته باشد.

جمع‌بندی؛ فرصتی که باید مدیریت شود

بازار بتن آماده در شرق تهران، مانند شمشیری دو لبه است؛ از یک طرف، فرصت رشد و توسعه در آن بالاست، اما در صورت نبود مدیریت، استاندارد و سرمایه‌گذاری درست، این فرصت می‌تواند تبدیل به تهدید شود. اگر زیرساخت‌های تولید، نظارت کیفی و قیمت‌گذاری درست در این منطقه تقویت شود، می‌توان انتظار داشت شرق پایتخت به یکی از قطب‌های اصلی تولید و مصرف بتن در کشور تبدیل شود. در غیر این صورت، با تداوم چالش‌های موجود، نه‌تنها کیفیت ساخت‌وساز پایین می‌آید، بلکه هزینه‌های ناشی از بازکاری و ایمنی ساختمان‌ها نیز افزایش می‌یابد. واقعیت این است که صنعت ساختمان در هر منطقه، به اندازه مقاومت بتن‌های مصرفی‌اش دوام می‌آورد؛ و این موضوع در شرق تهران، حیاتی‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.

kian