اختلال خواب سالمندان (Geriatric Sleep Disorder)، مجموعه‌ای از شرایط مرتبط با خواب است که اغلب افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این اختلالات شامل تغییرات فیزیولوژیکی است که بیشتر با افزایش سن و بیماری‌های مربوط به آن، بستگی دارد. همچنان که سن ما بالا می‌رود، تمایل کمتری برای خوابیدن داریم، راحت‌تر از خواب بیدار می‌شویم و یا مدت زمان بیشتری برای به خواب رفتن نیاز داریم. به‌طور کلی با افزایش سن، بدن در پردازش سیگنال‌های خواب با مشکل مواجه می‌شود. علائم اختلالات خواب معمولا با شروع میانسالی، خود را نشان می‌دهند. کاهش کیفیت خواب نیز به نوبهٔ خود بر سایر سیستم‌های بدن تاثیر می‌گذارد. مثلا ممکن است سالمند در طی روز احساس خستگی کند با بی‌حوصله‌تر از هر زمانی باشد. متداول‌ترین اختلالات خواب در سالمندان را در این مقاله بخوانید.
شایع‌ترین اختلال خواب در سالمندان چیست؟
از رایج‌ترین اختلالات خواب در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بی‌خوابی (Insomnia)
منظور از بی‌خوابی در سالمندان، مشکل آنها در به خواب رفتن و در خواب ماندن است. بی‌خوابی در آنها می‌تواند به شکل اولیه یا ثانویه بروز کند. در بی‌خوابی اولیه، دلیل خاصی برای این مشکل وجود ندارد، اما در نوع دوم ممکن است بیماری‌های زمینه‌ایی مانند مشکلات قلبی، اختلالات تنفسی، استرس، اضطراب و… علت بروز آن باشد. حتی مصرف برخی داروها مانند دیورتیک‌ها (Diuretics، ادرارآور) در بروز این عارضه در افراد مسن نقش دارند. علاوه بر این، فاکتورهای مانند سبک زندگی، خواب نامنظم، مصرف بیش‌از‌حد کافئین یا نوشیدنی‌های الکلی، کمبود فعالیت بدنی و بی‌توجهی به بهداشت خواب زمینه را برای بی‌خوابی در سالمندان فراهم خواهد کرد. خواب آلودگی در طول روز، خستگی، کاهش عملکرد شناختی، اختلالات خلقی و اختلال در عملکرد فیزیکی از مهمترین عوارض خواب بی‌کیفیت در افراد مسن است. دکتر روانپزشک برای کمک به این گروه از بیماران از راه‌کاری مختلفی مانند دارودرمانی، تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن و یا درمان شناختی-رفتاری برای بی‌خوابی(CBT-I) استفاده می‌کند.
برای دریافت مشاورهٔ آنلاین پزشکی از بهترین روانپزشکان در تهران می‌توانید از خدمات سلامت آنلاین درمانکده استفاده کنید. این مجموعه سعی کرده است اطلاعات کامل این پزشکان را در قالب یک لیست در اختیار کاربران خود قرار دهد.
آپنه خواب (Sleep Apnea)
آپنه خواب وضعیتی است که در آن تنفس بیمار به طور مکرر در طی خواب شبانه متوقف می‌شود. این اختلال خواب سالمندان منجر به خروپف یا بیدار شدن‌های مکرر در طی شب خواهد شد. علت آن به انسداد راه‌های هوایی بینی مربوط است. بیدار شدن‌های پی‌درپی، کیفیت خواب شبانه را کاهش می‌دهد و در نتیجه بیمار در طی روز احساس خواب‌آلودگی و بی‌حوصلگی خواهد داشت. همچنین این بیماری ریسک بروز ناراحتی‌های قلبی و عروقی مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی را افزایش می‌دهد و می‌تواند شدت بیماری‌هایی مانند دیابت و اختلالات تنفسی در سالمندان را تشدید کند.
سندرم پاهای بیقرار (RLS)
این بیماری نوعی اختلال عصبی است که در طی آن فرد در حرکت دادن پاهای خود کنترلی ندارد. برانگیخته شدن احساسات در تشدید این بیماری موثر هستند. سندرم پاهای بیقرار در هر سنی رخ می‌دهد، اما بروز آن در افراد مسن شایع‌تر است و به‌طور قابل توجهی روی کیفیت خواب و زندگی آنها تاثیر می‌گذارد. اختلال خواب سالمندان ناشی از RLS می‌تواند باعث خواب‌آلودگی در طول روز، احساس خستگی مفرط و اختلال در عملکرد شناختی و خلقی شود.
اختلال حرکتی دوره‌ای اندام (PLMD)
این عارضه با حرکات تکراری و غیرارادی پاها و گاهی اوقات بازوها در طول خواب شبانه خود را نشان می‌دهد. حرکات شامل انقباض‌های ریتمیک ماهیچه‌ها هستند که اغلب هر ۲۰ تا ۴۰ ثانیه تکرار می‌شوند. این بیماری صرفا مربوط به سالمندان نیست؛ اما در آنها بیشتر شایع است. حرکات غیرارادی اندام‌ها به شکل لگد زدن، تکان دادن یا خم شدن است. آنها منجر به بیداری‌های کوتاه مدت می‌شوند و به همین دلیل یکی از فاکتورهای موثر برای بروز اختلال خواب سالمندان به‌شمار می‌روند. پزشکان متخصص، ناهنجاری در کنترل حرکت سیستم عصبی مرکزی در طول خواب را علت این بیماری می‌دانند. برخی فاکتورها مانند داروهای ضد افسردگی یا ضد روان‌پریشی و اختلالات مرتبط با خواب مثل آپنه خواب یا سندرم پاهای بیقرار شدت این عارضه را افزایش می‌دهند.
اختلالات ریتم شبانه‌روزی (Circadian Rhythm Disorders)
منظور از اختلالات ریتم شبانه‌روزی در سالمندان، اختلال در ساعت داخلی بدن است که در تنظیم چرخهٔ خواب و بیداری و سایر فرایندهای فیزیولوژیکی نقش دارد. مهمترین علامت این نوع اختلال خواب سالمندان، عدم هماهنگی بین برنامه خواب و بیداری آنها است. فاکتورهایی مانند افزایش سن، کاهش قرار گرفتن در معرض نور طبیعی، شرایط پزشکی زمینه‌ای و مصرف برخی داروها ریسک بروز آن را افزایش می‌دهد. آنها معمولا در طی روز احساس خستگی و خواب آلودگی دارند و تمایلی برای شرکت در فعالیت‌ها روزمره از خود نشان نمی‌دهند.
کمبود خواب و یا کم‌خوابی مزمن می‌تواند پیری پوست را تسریع کند. کم‌خوابی تعادل تولید و تجزیه کلاژن را مختل خواهد کرد و در نتیجه خطوط ریز، چین و چروک و افتادگی پوست بیشتر خواهد شد. همچنین اختلال خواب بر تعادل رطوبت پوست نیز تاثیر‌گذار است و باعث خشکی و کدر شدن پوست می‌شود. اگر در این زمینه به مشاوره دکتر پوست نیاز دارید، می‌توانید از خدمات آنلاین سلامت درمانکده استفاده کنید. با مراجعه به سایت درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی از پزشکان متخصص پوست، روانپزشکان و… را خواهید داشت.
چگونه به درمان اختلال خواب سالمندان کمک کنیم؟
کمک به سالمندان برای درمان اختلال خواب شامل یک رویکرد چند وجهی است که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تنظیم برنامهٔ خواب
- تشویق سالمندان به فعالیت بدنی در طی روز با توجه به شرایطی که دارند
- ایجاد محیط مناسب برای خوابیدن (توجه به فاکتورهایی مانند نور، صدا، دما و…)
- تکنیک‌های آرامش‌بخش قبل از خواب (مثل دوش آب گرم گرفتن یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش)
- مدیریت صحیح بیماری‌ها و داروهای مصرفی
- رعایت بهداشت خواب
- مشورت با پزشکان متخصص
برای پاسخ سوالات خود در این زمینه می‌توانید از پزشکان متخصص درمانکده کمک بگیرید. مجموعهٔ درمانکده شرایطی را فراهم کرده است تا کاربران به‌طور رایگان امکان رزرو آنلاین مطب را داشته باشند و در عین حال بتوانند با پزشک متخصص مشاورهٔ پزشکی اینترنتی داشته باشند.
برچسب ها : دکتر روانپزشک,دکتر پوست,درمانکده